Τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble και Chandra ανακάλυψαν στον πυρήνα ενός ζεύγους συγκρουόμενων γαλαξιών, κάπου 800 εκατ. έτη φωτός μακριά, δύο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες, οι οποίες στροβιλίζονται η μία γύρω από την άλλη. Οι δύο αυτοί γίγαντες απέχουν μόλις 300 έτη φωτός μεταξύ τους και εκλύουν μεγάλες ποσότητες ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, καθώς «τρέφονται» με τα αέρια και τη σκόνη που τις περιβάλλουν. Πρόκειται για το πλησιέστερο μεταξύ τους ζεύγος Ενεργών Γαλαξιακών Πυρήνων (ΕΓΠ) που έχει παρατηρηθεί μέχρι τώρα στο ορατό (Hubble) και στις ακτίνες Χ (Chandra). Η σχετική μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Astrophysical Journal.

Ο ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες παρατηρούνται στους πυρήνες ορισμένων γαλαξιών και ενεργοποιούνται από γιγάντιες μαύρες τρύπες, οι οποίες «τρέφονται» με τεράστιες ποσότητες κοσμικής σκόνης και αερίων. Προτού τα υλικά αυτά χαθούν για πάντα πίσω από τον ορίζοντα γεγονότων της μαύρης τρύπας, υπερθερμαίνονται σε τεράστιες θερμοκρασίες και εκλύουν απίστευτα ποσά ενέργειας, γι’ αυτό και η εκτυφλωτική λάμψη ενός ΕΓΠ υπερβαίνει κάποιες φορές την φωτεινότητα όλων των άστρων του μητρικού του γαλαξία.

Το ζεύγος αυτό των ΕΓΠ είναι το πλησιέστερο που έχει ανιχνευθεί στο τοπικό μας Σύμπαν. Πραγματικά, ενώ έχουν εντοπιστεί αρκετές δεκάδες «διπλές» μαύρες τρύπες στο παρελθόν, οι μεταξύ τους αποστάσεις είναι συνήθως πολύ μεγαλύτερες από αυτές που ανακαλύφθηκαν στον γαλαξία MCG-03-34-64. Οι αστρονόμοι θεωρούν ότι στο πρώιμο Σύμπαν, όπου οι γαλαξιακές συγχωνεύσεις ήταν πολύ πιο συχνές, τέτοιοι διπλοί ΕΓΠ ήταν πιθανότατα πιο συνηθισμένοι.

Όπως είπαμε, η ανακάλυψη υλοποιήθηκε με τη βοήθεια των διαστημικών τηλεσκοπίων Hubble και Chandra. Αρχικά με το Hubble, οι επιστήμονες εντόπισαν στον μητρικό γαλαξία 3 σχεδόν σημειακές φωτεινές πηγές στο ορατό τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, οι οποίες υποδήλωναν την ύπαρξη σε κάθε μια απ’ αυτές μιας μεγάλης συσσώρευσης υπέρθερμου υδρογόνου, συγκεντρωμένης σε μια πολύ μικρή περιοχή. Στην συνέχεια, οι επιστήμονες παρατήρησαν τον ίδιο γαλαξία με το Chandra. Όπως δήλωσε σχετικά η Anna Trindade Falcão, επικεφαλής συγγραφέας της σχετικής μελέτης από το  Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian της Μασαχουσέτης, «όταν παρατηρήσαμε τον γαλαξία αυτόν στις ακτίνες Χ, εντοπίσαμε δύο διακριτές πηγές εκπομπής υψηλής ενέργειας, οι οποίες συνέπιπταν με τις σημειακές φωτεινές πηγές ορατής ακτινοβολίας που είδαμε με το Hubble. Συνδέοντας τις παρατηρήσεις αυτές, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι πιθανότατα βλέπουμε δύο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες, σε μικρή απόσταση η μια από την άλλη».

Για να στηρίξουν περεταίρω την ερμηνεία τους, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αρχειακά δεδομένα από την συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων Karl G. Jansky Very Large Array, που βρίσκεται στο Νέο Μεξικό, διαπιστώνοντας ότι τα δύο αυτά αντικείμενα είναι επίσης και ισχυρές πηγές ραδιοκυμάτων. «Όταν βλέπεις ισχυρή ακτινοβολία στο ορατό, στις ακτίνες Χ και στα ραδιοκύματα, πολλές πιθανές ερμηνείες μπορούν να αποκλειστούν, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για έναν διπλό Ενεργό Γαλαξιακό Πυρήνα», κατέληξε  η Falcão.

Η τρίτη φωτεινή πηγή ορατής ακτινοβολίας που εντόπισε το Hubble είναι προς το παρόν άγνωστης προέλευσης και χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για την κατανόησή της.

Οι δύο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες θα συνεχίσουν να στροβιλίζονται η μία γύρω από την άλλη και η μεταξύ τους απόσταση θα μειώνεται συνεχώς, ώσπου τελικά, σε περίπου 100 εκατ. χρόνια, θα συγκρουστούν και θα συγχωνευθούν μεταξύ τους, σχηματίζοντας μία ακόμη μεγαλύτερη μαύρη τρύπα και εκλύοντας βαρυτικά κύματα.

Φωτογραφία: Ο γαλαξίας MCG-03-34-064A στο ορατό, σε εικόνα που ελήφθη από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Οι δύο από τις τρεις φωτεινές πηγές που διακρίνονται στη μεγέθυνση της εικόνας είναι παράλληλα και ισχυρές πηγές εκπομπής ακτίνων Χ, στοιχείο που υποδηλώνει ότι πρόκειται για γαλαξιακές μαύρες τρύπες [Credit: NASA, ESA, Anna T. Falcão (CfA), J. DePasquale (STScI)]

Πηγή: NASA's Hubble, Chandra Find Supermassive Black Hole Duo | HubbleSite

 

 

π