Το μετάλλιο Dirac, του Διεθνούς Κέντρου Θεωρητικής Φυσικής Abdus Salam στην Τεργέστη της Ιταλίας, απονεμήθηκε φέτος στους Thomas Kibble, James Peebles και Martin Rees για την σημαντική τους συνεισφορά στην Κοσμολογία, την Αστροφυσική και την Θεωρητική Φυσική.

Το ερευνητικό αυτό κέντρο με την διεθνή αναγνώριση ιδρύθηκε το 1985 από τον Abdus Salam (1926–1996), τον μεγάλο Πακιστανό θεωρητικό φυσικό, ο οποίος, μαζί με τους Αμερικανούς Steven Weinberg (1933-) και Sheldon Glashow (1932-), έλαβε το Νόμπελ Φυσικής 1979 για την ενοποίηση των ηλεκτρομαγνητικών και ασθενών αλληλεπιδράσεων και κατά συνέπεια για την συμβολή τους στην ανάπτυξη του Καθιερωμένου Προτύπου στην φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων. Από το 1985 που καθιερώθηκε, το μετάλλιο Dirac απονέμεται ετησίως στις 8 Αυγούστου, ημερομηνία γέννησης του Άγγλου φυσικού Paul Dirac (1902–1984), ενός από τους σπουδαιότερους φυσικούς του 20ού αιώνα.

Ο Thomas Kibble, επίτιμος καθηγητής στο Imperial College του Λονδίνου, συνέβαλλε σημαντικά στην κατανόηση της επονομαζόμενης αυθόρμητης ρήξης συμμετρίας, ενός φυσικού μηχανισμού, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ άλλων και στην καρδιά του μηχανισμού Higgs, που «προσδίδει» μάζα σε όλα τα στοιχειώδη σωματίδια (βλ. θέματα Ιουνίου 2008 και Ιουλίου 2012).

Αυτό άλλωστε παραδέχθηκε και ο ίδιος ο Peter Higgs σε περυσινή του συνέντευξη, όταν ανέφερε τον Kibble ως τον έναν από τους τουλάχιστον 5 ακόμη επιστήμονες, οι οποίοι αξίζουν και δικαιούνται την αναγνώριση της συμβολής τους στην πρόβλεψη της ύπαρξης του μποζονίου, που φέρει το όνομά του.

Ο Philip Peebles, θεωρητικός κοσμολόγος στο Princeton των ΗΠΑ, ασχολήθηκε μεταξύ άλλων με τη θεμελιώδη έρευνα που σχετίζεται με την σύνθεση των ελαφρών χημικών στοιχείων κατά την διάρκεια της αρχέγονης πυρηνοσύνθεσης λίγα μόλις λεπτά μετά την Μεγάλη Έκρηξη, αλλά και με τη φύση της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας.

Ο Peebles, ήδη στη διάρκεια της δεκαετίας του ’60, είχε επίσης προβλέψει ορισμένες από τις σπουδαιότερες ιδιότητες της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου, ενώ πραγματοποίησε μελέτες για τον τρόπο με τον οποίο σχηματίζονται τα γαλαξιακά σμήνη και οι άλλες δομές μεγάλης κλίμακας.

Ο τρίτος της «παρέας» των τιμώμενων φυσικών είναι ο Martin Rees, επίτιμος καθηγητής στο Cambridge της Αγγλίας, ο οποίος, όπως και ο Peebles εξάλλου, πραγματοποίησε πρωτοποριακές μελέτες, σχετικές με την κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου.

Οι δύο αυτοί θεωρητικοί φυσικοί τιμήθηκαν το 2005, μαζί με τον James Gunn, με το Βραβείο Crafoord 2005 για την σημαντική τους συνεισφορά στην κατανόηση των μηχανισμών σχηματισμού της δομής στο Σύμπαν (βλ. θέμα Μαρτίου 2005).

Το βραβείο αυτό απονέμεται από την Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Σουηδίας, προκειμένου να αναγνωριστεί και η συνεισφορά σε έρευνα, της οποίας η βράβευση δεν προβλέπεται από τα Βραβεία Νόμπελ.

Οι έρευνες του Rees στην αστροφυσική ήταν εξίσου σημαντικές, και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μελέτες για την προέλευση των κβάζαρ, όπως επίσης και για την πρόβλεψη της ύπαρξης γιγάντιων μαύρων τρυπών στους γαλαξιακούς πυρήνες.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι το Μετάλλιο Dirac 2007 μοιράστηκε ο μεγάλος Έλληνας φυσικός Γιάννης Ηλιόπουλος, ο οποίος επί σειρά ετών διετέλεσε διευθυντής του Εργαστηρίου Θεωρητικής Φυσικής της École Normale Supérieure στο Παρίσι, με τον Ιταλό Luciano Maiani.

Ο Ηλιόπουλος, είναι ευρύτατα γνωστός στην επιστημονική κοινότητα για τις πρωτοποριακές του εργασίες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η πρόβλεψη της ύπαρξης του «χαριτωμένου» κουάρκ το 1970, σε συνεργασία με τους S. Glashow και L. Maiani, προτού αυτό ανακαλυφθεί πειραματικά στον γραμμικό επιταχυντή SLAC του Πανεπιστημίου Stanford στις ΗΠΑ.

π