Η διαστημική αποστολή Mars Science Laboratory (Επιστημονικό Εργαστήριο Άρης) της NASA, που εκτοξεύθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2011 με στόχο να διερευνήσει εάν και κατά πόσο σήμερα ή στο παρελθόν οι συνθήκες στον Άρη θα μπορούσαν να υποστηρίξουν μορφές μικροβιακής ζωής, πραγματοποίησε στα μέσα Ιανουαρίου την πρώτη σημαντική διόρθωση της πορείας της προς τον κόκκινο πλανήτη.

Η δύσκολη αυτή διαστημική μανούβρα στέφθηκε με επιτυχία και το Mars Science Laboratory κατευθύνεται προς το προγραμματισμένο ραντεβού του με τον Άρη, το οποίο, εάν όλα πάνε καλά, θα υλοποιηθεί στις 5 Αυγούστου 2012.

Προκειμένου να διερευνηθεί εάν το αρειανό περιβάλλον ευνοούσε κατά το παρελθόν ή ακόμη και σήμερα την εμφάνιση και ανάπτυξη μικροβιακών μικροοργανισμών, η αποστολή Mars Science Laboratory θα τοποθετήσει στην αρειανή επιφάνεια το αυτοκινούμενο ρομποτικό όχημα Curiosity (Περιέργεια).

Εξοπλισμένο με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, το Curiosity θα πραγματοποιήσει την πλέον λεπτομερή ανάλυση του εδάφους και της ατμόσφαιρας του Άρη που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα.

Ποια, όμως, είναι τα στοιχεία εκείνα που θεωρούνται απαραίτητα για την εμφάνιση της ζωής; Αναμφίβολα, το βασικό προαπαιτούμενο δεν είναι άλλο από την ύπαρξη του νερού σε υγρή μορφή. Μάλιστα, χάρη στις προηγούμενες έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, γνωρίζουμε ότι στο απώτερο παρελθόν του ο Άρης θα πρέπει να διέθετε νερό σε υγρή μορφή, ενώ ακόμη και σήμερα έχουν εντοπιστεί σημαντικές ποσότητες νερού με τη μορφή πάγου, τόσο στους πόλους όσο και στο υπέδαφός του.

Ένα δεύτερο προαπαιτούμενο είναι η ύπαρξη των 6 χημικών στοιχείων, που γνωρίζουμε ότι συνθέτουν όλες τις μορφές ζωής του πλανήτη μας, και συγκεκριμένα του άνθρακα, του οξυγόνου, του υδρογόνου, του αζώτου, του φωσφόρου και του θείου. Με άλλα λόγια, τα στοιχεία εκείνα που για προφανείς λόγους αποκαλούνται συχνά «οι δομικοί λίθοι της ζωής».

Τρίτο σημαντικό στοιχείο που θεωρείται απαραίτητο για την ανάπτυξη της ζωής είναι ένα σχετικά σταθερό περιβάλλον, το οποίο μπορεί να «προστατέψει» τους όποιους μικροοργανισμούς από τους κινδύνους που συνεπάγονται οι διάφορες φυσικές καταστροφές και φαινόμενα, όπως είναι οι ηφαιστειακές εκρήξεις και η υπεριώδης ακτινοβολία. Τα δεδομένα εκείνα που θα αποκαλύψουν στους επιστήμονες εάν και κατά πόσο αυτά τα 3 βασικά προαπαιτούμενα της ζωής ισχύουν και στον Άρη βρίσκονται κρυμμένα στα επιφανειακά του πετρώματα, στο χώμα που τον καλύπτει και στην αραιή ατμόσφαιρα που τον περιβάλλει, και το Curiosity δεν έχει παρά να τα ανακαλύψει.

Τα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια γεωλογικής και κλιματολογικής εξέλιξης που ακολούθησε ο Άρης από τον σχηματισμό του μέχρι σήμερα έχουν αφήσει στο αρειανό περιβάλλον τα ίχνη τους, η ανάλυση των οποίων θα βοηθήσει τους επιστήμονες να υπολογίσουν τη συγκέντρωση των 6 βασικών χημικών στοιχείων της ζωής. Παράλληλα, με τα επιστημονικά όργανα που διαθέτει, το Curiosity θα μελετήσει τους «κύκλους» του άνθρακα και του νερού, θα συλλέξει δηλαδή στοιχεία, όχι μόνο για τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρακας και το νερό «αποθηκεύονται» στην επιφάνεια του πλανήτη ή στην ατμόσφαιρά του, αλλά και για το πώς αυτό άλλαξε με την πάροδο του χρόνου.

Εκτός αυτού, θα πραγματοποιήσει μετρήσεις προκειμένου να διερευνήσει τις κλιματολογικές μεταβολές που πραγματοποιήθηκαν στον κόκκινο πλανήτη, οι οποίες σχετίζονται με την πυκνότητα και τη χημική σύσταση της ατμόσφαιράς του. Τέλος, θα συλλέξει δεδομένα και για τις γεωτεκτονικές διεργασίες, οι οποίες διαμόρφωσαν τον φλοιό και την επιφάνειά του στο πέρασμα των αιώνων, ιδιαίτερα όσον αφορά στην ύπαρξη συγκεκριμένων πετρωμάτων, τα οποία για να σχηματιστούν, απαιτούν την ύπαρξη νερού.

Το Curiosity είναι το μεγαλύτερο και βαρύτερο, μέχρι σήμερα, διαστημικό όχημα που αποστέλλεται στον Άρη. Γι’ αυτό, η επιτυχής προσεδάφισή του αποτελεί «στοίχημα» για τους επιστήμονες, καθώς θα τους επιτρέψει να διαπιστώσουν κατά πόσο είναι δυνατή και τι δυσκολίες κρύβει η αποστολή και η προσεδάφιση στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη των πολύ ογκωδέστερων φορτίων, που θα απαιτηθούν μελλοντικά για την επανδρωμένη εξερεύνησή του.

Χάρη στις καινοτόμες τεχνολογίες με τις οποίες είναι εξοπλισμένο, το Mars Science Laboratory θα έχει τη δυνατότητα να «πλοηγηθεί» με τη βοήθεια ενός υπολογιστή προς την προεπιλεγμένη θέση προσεδάφισής του στον κρατήρα Gale. Με την είσοδο της διαστημοσυσκευής στα ανώτερα στρώματα της αρειανής ατμόσφαιρας, το «άνοιγμα» ενός μεγάλου αλεξιπτώτου θα επιβραδύνει το διαστημικό όχημα, και στη συνέχεια, αφού η θερμική ασπίδα του σκάφους «αποβληθεί», η ελεγχόμενη κάθοδός του θα σταθεροποιηθεί περαιτέρω με τη βοήθεια ειδικών ανάστροφων προωστικών πυραύλων.

Τελικά, αφού η ελεγχόμενη κάθοδος του Mars Science Laboratory έχει επιβραδυνθεί σημαντικά και αυτό το διαστημικό όχημα καθόδου αιωρείται σχεδόν πάνω από την αρειανή επιφάνεια, ένας ειδικός ιμάντας θα χαμηλώσει στο έδαφος το ρομποτικό όχημα που εσωκλείει. Μόλις ο ηλεκτρονικός επεξεργαστής «αισθανθεί» ότι η προσεδάφιση ήταν επιτυχής, ο ιμάντας θα αποσυνδεθεί, και το όχημα καθόδου θα απομακρυνθεί για μία ελεγχόμενη πρόσκρουσή του σε κάποιο σημείο μακριά από την ευρύτερη περιοχή προσεδάφισης.

Εάν όλα πάνε καλά, το Curiosity θα είναι το πρώτο ρομποτικό όχημα στον Άρη που θα μπορεί να αρχίσει άμεσα τις μετρήσεις του, καθώς οι τροχοί του θα «αναπτυχθούν» κατά τη διάρκεια της καθόδου του προς το έδαφος, περίπου όπως αναπτύσσονται και οι τροχοί ενός αεροπλάνου κατά την προσγείωσή του. Το Curiosity είναι έτσι σχεδιασμένο, ώστε να μπορεί να υπερβαίνει εμπόδια ύψους 75 cm και να διανύει μέγιστη απόσταση 90 m σε μία ώρα, ενώ η ηλεκτρική του ενέργεια θα παράγεται από τη θερμότητα, η οποία εκλύεται κατά τη ραδιενεργό διάσπαση μιας ποσότητας πλουτωνίου, ικανής να παρέχει στο όχημα ενέργεια για τη διάρκεια ενός ολόκληρου αρειανού έτους, δηλαδή για 687 γήινες ημέρες. Σε περίπου 6 μήνες θα γνωρίζουμε εάν αυτό το φιλόδοξο σχέδιο στεφθεί με επιτυχία. Γιατί, δυστυχώς, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι περισσότερες από τις διαστημικές αποστολές προς τον κόκκινο πλανήτη, για τον έναν ή τον άλλο λόγο, απέτυχαν.

π