π
Τα νεφελώματα NGC 2014 και NGC 2020
του Αλέξη Δεληβοριά, Διδάκτορα Φυσικής
Παρόλο που τα νεφελώματα NGC 2014 και NGC 2020 φαίνονται διακριτά το ένα από το άλλο, στην πραγματικότητα ανήκουν σε ένα γιγάντιο αστρικό μαιευτήριο στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, έναν μικρό γαλαξία-δορυφόρο του Γαλαξία μας, περίπου 163.000 έτη φωτός μακριά. Στο κέντρο του νεφελώματος NGC 2014 ξεχωρίζει μία ομάδα φωτεινών άστρων με μάζα 10-20 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Ήλιου, η υπεριώδης ακτινοβολία των οποίων θερμαίνει τα πυκνά αέρια νέφη που τα περιβάλλουν. Τα άστρα αυτά, τα οποία θα ολοκληρώσουν την ζωή τους μέσα σε λίγα μόλις εκατ. χρόνια, εκλύουν βίαιους αστρικούς ανέμους, που διαβρώνουν τα αέρια νέφη με την μικρότερη πυκνότητα, σχηματίζοντας δομές που μοιάζουν με φυσαλίδες (πάνω και δεξιά). Αντιθέτως, το νεφέλωμα NGC 2014 κυριαρχείται από ένα γιγάντιο άστρο, περίπου 200.000 φορές λαμπρότερο από τον Ήλιο, το οποίο ανήκει στην σπάνια κατηγορία των άστρων Wolf-Rayet. Τα άστρα αυτά έχουν σχετικά μεγάλη μάζα και εκτυφλωτική φωτεινότητα, ενώ ο ρυθμός με τον οποίο χάνουν μέρος από την μάζα τους εξαιτίας των αστρικών τους ανέμων είναι ιδιαίτερα υψηλός. Το άστρο στο οποίο οφείλεται ο σχηματισμός του νεφελώματος NGC 2014 έχει μάζα περίπου 15 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Ήλιου, και ο αστρικός του άνεμος έχει «καθαρίσει» την περιοχή γύρω του από αέρια και σκόνη. Παράλληλα, όμως, έχει ήδη εκτινάξει τις εξωτερικές του στοιβάδες αερίων στο Διάστημα, αποκαλύπτοντας τον υπέρθερμο πυρήνα του. Το μπλε χρώμα του νεφελώματος προέρχεται από αέριο οξυγόνο, το οποίο θερμαίνεται σε θερμοκρασία πολύ υψηλότερη από το αέριο υδρογόνο που το περιβάλλει.
Credit: NASA, ESA, and STScI
π