Έφυγε από την ζωή ο κορυφαίος Έλληνας φυσικός, Σταύρος Κατσανέβας

Πριν λίγες μέρες, σε ηλικία μόλις 69 ετών, έφυγε από την ζωή ο κορυφαίος Έλληνας φυσικός Σταύρος Κατσανέβας, συνεργάτης του Ιδρύματος Ευγενίδου.

Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδου, Λεωνίδας Δημητριάδης Ευγενίδης, δήλωσε σχετικά:

«Ο Σταύρος της καρδιάς μας δεν είναι πια κοντά μας. Σοφός, σεμνός, φωτεινός άνθρωπος, ξεχωριστός, οραματιστής, κάθε στιγμή μαζί του μοναδική. Ένας σπουδαίος Έλληνας μα πάνω από όλα ένας φίλος πραγματικός. Καλό σου ταξίδι Σταύρο.»

Ο Σταύρος Κατσανέβας  ήταν μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, και καθηγητής Αστροσωματιδιακής Φυσικής και Κοσμολογίας στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων Denis Diderot. Ήταν ένας από τους κορυφαίους φυσικούς της εποχής μας, γεγονός που αναγνωρίστηκε με την επιλογή του σε σημαντικές θέσεις ευθύνης σε κορυφαίους ευρωπαϊκούς ερευνητικούς οργανισμούς.

Πραγματοποίησε τις πανεπιστημιακές του σπουδές, αλλά και το μεγαλύτερο μέρος της ακαδημαϊκής του σταδιοδρομίας στη Γαλλία, έχοντας υλοποιήσει έρευνα στον τομέα της σωματιδιακής φυσικής στα ερευνητικά εργαστήρια Fermilab στο Σικάγο, CERN στη Γενεύη και Gran Sasso του Εθνικού Ινστιτούτου Πυρηνικής Φυσικής της Ιταλίας (INFN). Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Σταύρος Κατσανέβας συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη στην Ευρώπη του σχετικά νέου τότε ερευνητικού πεδίου της Αστροσωματιδιακής Φυσικής, υπηρετώντας ως ο πρώτος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συντονιστικού Φορέα της Αστροσωματιδιακής Φυσικής (APPEC). Από το 2002 έως το 2012, διετέλεσε αναπληρωτής διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Πυρηνικής Φυσικής και Στοιχειωδών Σωματιδίων της Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας (IN2P3/CNRS), υπεύθυνος για την Αστροσωματιδιακή Φυσική σε εθνικό επίπεδο. Το 2006 ανέλαβε τα καθήκοντά του ως Συντονιστής του Δικτύου Οργανισμών Έρευνας (ΕRANET) Αστροσωματιδιακής Φυσικής ASPERA, ενώ από το 2014 έως το 2018, ανέλαβε διευθυντής του Εργαστηρίου Αστροσωματιδιακής Φυσικής και Κοσμολογίας (APC) στο Παρίσι.

Εξίσου καθοριστική υπήρξε και η συμβολή του στην ανάπτυξη του Προγράμματος VIRGO για την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων. Το 2000, σε συνεργασία με το INFN, το CNRS ίδρυσε το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Βαρύτητας (EGO) στην Cascina της Ιταλίας, το οποίο αποτελεί σήμερα τη θεσμική έδρα του Virgo. Φυσικός παγκόσμιας κλάσης και πολύπλευρη πνευματική προσωπικότητα, ο Σταύρος Κατσανέβας ήταν επικεφαλής του EGO από το 2018, συμβάλλοντας καθοριστικά σε αυτά τα χρόνια των σπουδαίων επιστημονικών εξελίξεων στην Αστρονομία της Βαρύτητας και των Πολλαπλών Μηνυμάτων.

Το ενδιαφέρον του για τη διάδοση της κριτικής σκέψης και τη συμμετοχή των πολιτών στην επιστημονική έρευνα τον έχουν καταστήσει πρόσωπο αναφοράς στο ευρωπαϊκό τοπίο για τα θέματα αυτά. Στο Ίδρυμα Ευγενίδου θυμόμαστε πάντα τον νεανικό του ενθουσιασμό κατά τη συνεργασία μας για την διοργάνωση του εκπαιδευτικού προγράμματος «Διδάσκοντας το Σύμπαν».

Το πρόγραμμα αυτό απευθυνόταν σε 22 εκπαιδευτικούς (Φυσικούς/Μαθηματικούς) των Δημοσίων Λυκείων της χώρας μας και πραγματοποιήθηκε στο Ίδρυμα Ευγενίδου από 9 έως και 11 Ιουλίου 2018 με εισηγητές/εισηγήτριες κορυφαίους επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, στην διοργάνωση του οποίου συμμετείχαν το PCCP (Paris Centre for Cosmological Physics), το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η Ελληνική Εταιρεία Σχετικότητας, Βαρύτητας και Κοσμολογίας και το Ίδρυμα Ευγενίδου.

Έναν χρόνο αργότερα, η συνεργασία του Ιδρύματος Ευγενίδου με τον Σταύρο Κατσανέβα ανανεώθηκε στο πλαίσιο της διοργάνωσης του προγράμματος «Το Σύμπαν για όλους», για εκπαιδευτικούς Φυσικής, Πληροφορικής και Τεχνολογίας της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, που υλοποιήθηκε τον Νοέμβριο 2019.

Στην διοργάνωση του προγράμματος συμμετείχαν το Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής Perimeter του Καναδά και το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Βαρύτητας EGO, ενώ από την Ελλάδα συμμετείχαν το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών, ΣΕΜΦΕ), το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Φυσικής), το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής), το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Ίδρυμα Ευγενίδου, η Σχολή Χιλλ και το 2ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιά «Ουρουγουάη».